Cenne właściwości komórek macierzystych są obecnie wykorzystywane w leczeniu ponad 80 ciężkich chorób hematologicznych, onkologicznych i metabolicznych. Warto więc rozważyć możliwość bankowania krwi pępowinowej, ponieważ materiał ten można pobrać tylko raz w życiu dziecka – w trakcie porodu. Jak wygląda to w teorii oraz praktyce?
Krew pępowinowa i zawarte w niej komórki macierzyste - właściwości
Komórki macierzyste to pierwotne, niewyspecjalizowane komórki, które mają olbrzymi potencjał do namnażania oraz zdolność do przekształcania się w wyspecjalizowane komórki – to właśnie dzięki temu mają tak ogromne zastosowanie w medycynie – począwszy od prostych zabiegów, np. ortopedycznych po ratowanie życia. Krwiotwórcze komórki macierzyste mogą być pozyskiwane z trzech źródeł – szpiku kostnego, krwi obwodowej oraz właśnie krwi pępowinowej pozyskiwanej w trakcie porodu (zarówno siłami natury, jak i przez cięcie cesarskie).
Komórki macierzyste z krwi pępowinowej można przechowywać praktycznie bezterminowo. Najstarsza rozmrożona porcja krwi pępowinowej miała 27 lat i zachowała wszystkie swoje właściwości. W laboratorium komórki macierzyste z krwi pępowinowej są przechowywane do momentu, kiedy zajdzie potrzeba ich użycia, a jak pokazują badania, prawdopodobieństwo leczenia komórkami macierzystymi w przyszłości wynosi aż 1:100. Co więcej, komórki te mogą posłużyć nie tylko dziecku, podczas którego narodzin zostały pobrane, ale także rodzeństwu i przy zgodnym układzie HLA – innym członkom rodziny dziecka.
Leczenie komórkami z krwi pępowinowej
Obecnie medycyna idzie do przodu, a lista schorzeń, w których przeszczepianie krwiotwórczych komórek macierzystych jest terapeutycznym standardem, stale rośnie. Na chwilę obecną lista ta obejmuje ponad 80 chorób, a są to:
- Białaczki ostre i przewlekłe
- Zespoły mielodysplastyczne
- Zespoły mieloproliferacyjne
- Choroby spowodowane defektem komórki macierzystej – niedokrwistość Fanconiego, niedokrwistość aplastyczna, nocna napadowa hemoglobinuria
- Zespoły rozrostowe układu chłonnego – chłoniak nieziarniczy, ziarnica złośliwa, białaczka prolimfocytowa
- Choroby fagocytów
- Choroby związane z zaburzeniami lub brakiem funkcji enzymów
- Choroby dziedziczne takie jak osteopetroza, zespół Lescha-Nyhana
- Dziedziczne zaburzenia układu odpornościowego
Co więcej, ostatnie badania wskazują na korzyść kliniczną z podania własnej krwi pępowinowej również w przypadku autyzmu i mózgowego porażenia dziecięcego.
Warto pamiętać, że posiadając komórki macierzyste z krwi pępowinowej, w przypadku zachorowania zyskujemy również niezwykle cenny czas, który w trakcie leczenia jest kluczowy. Dlaczego? Nie trzeba bowiem szukać zgodnego dawcy tak jak w przypadku szpiku. Dodatkowo nawet przy dostępnym dawcy czasem nie może on ostatecznie oddać komórek z powodu różnych nieprzewidzianych problemów medycznych.
Jak wygląda pobranie krwi pępowinowej?
Po podpisaniu umowy, przyszli rodzice otrzymują wybrany wcześniej zestaw pobraniowy, który następnie trzeba zabrać ze sobą jadąc do porodu i przekazać go położnej w szpitalu. Niezależnie od tego, czy jest to poród drogami natury, czy też cięcie cesarskie, po odpępnieniu, tzn. odcięciu pępowiny, przeszkolona położna pobiera igłą krew pozostałą w naczyniach pępowiny oraz łożyska w sterylnych warunkach. Jest to zabieg bezbolesny i, co ważne, całkowicie bezpieczny zarówno dla mamy, jak i dla nowonarodzonego dziecka. Następnie materiał jest odpowiednio zabezpieczany i transportowany do laboratorium, gdzie próbka badana jest w kierunku obecności wirusów, bakterii i grzybów. Komórki macierzyste po zbadaniu przechowywane są w oparach ciekłego azotu w temperaturze -196 stopni Celsjusza, dzięki czemu nie tracą swoich wyjątkowych właściwości i mogą zostać użyte w razie potrzeby.
Bankowanie krwi pępowinowej a odpępnienie dziecka
Według obowiązujących zaleceń, pępowina przecinana jest po ustaniu jej tętnienia, czyli nie wcześniej niż po 1 minucie od urodzenia dziecka. Należy wiedzieć, że proces pobrania krwi pępowinowej nie ma żadnego wpływu na ten moment. To personel medyczny, zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą i najczęściej po konsultacji z rodzicami, decyduje, kiedy powinno dojść do odcięcia pępowiny. Zawsze brany jest pod uwagę stan zarówno dziecka, jak i mamy. Obecnie coraz więcej rodziców decyduje się na tzw. późne odpępnienie. Nie stanowi to jednak przeciwwskazania do pobrania objętości krwi pępowinowej wystarczającej dla późniejszego zastosowania klinicznego.
Krew pępowinowa jest wykorzystywana w Polsce
Aktualnie komórki macierzyste z krwi pępowinowej przeszczepiane są w wybranych ośrodkach, m.in. w Lublinie, Bydgoszczy czy Poznaniu . Standardowe przeszczepienia są w Polsce aktualnie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia i obejmują ponad 80 jednostek chorobowych.
Szansę na pobranie krwi pępowinowej ma się tylko raz w życiu dziecka - przy porodzie. W razie jakichkolwiek pytań i wątpliwości warto przed podjęciem decyzji spytać lekarza prowadzącego lub położną, a także wybrać się na konsultację medyczną z przedstawicielem medycznym banku komórek macierzystych.
Skontaktuj się z Konsultantem Medycznym w Twoim regionie:
Wiktoria Chuda-Garncarek
e-mail: wiktoria.chuda-garncarek@pbkm.pl
Tel: 512 879 158