Diagnostyka zaćmy i zaćmy wtórnej

Badanie ostrości wzroku jest podstawową metodą diagnostyczną, w ramach której ocenia się, jak wyraźnie pacjent widzi różne litery lub symbole na tablicy wzrokowej, ponieważ zaćma powoduje stopniowe pogarszanie się ostrości widzenia, co stanowi pierwszy sygnał konieczności przeprowadzenia dalszych badań. Okulista może wówczas wykonać badanie przy użyciu lampy szczelinowej, która pozwala na szczegółowe zbadanie przednich struktur oka, w tym soczewki, dzięki czemu można ocenić stan tej soczewki i określić czy jest mętna (zmętnienie jest typowym objawem zaćmy). Lampa pozwala również na ocenę struktury oka w przypadku zaćmy wtórnej. Gdy zdiagnozowano już zaćmę bądź zachodzi podejrzenie, że pacjent na nią choruje, wykonuje się badanie OCT pozwalające uzyskać szczegółowe obrazy wnętrza oka. W przypadku zaćmy wtórnej OCT może pomóc w ocenie zmętnienia torebki soczewki oraz innych problemów wewnątrzgałkowych. Gdy choroba jest w zaawansowanym stadium, czyli soczewka jest mętna w duży stopniu, konieczne może okazać się zastosowanie ultrasonografii oka dla oceny jego struktury oraz pomiaru głębokości przedniej komory oka. Dokładne zmierzenie długości gałki ocznej u pacjentów zdiagnozowanych to biometria oka.
Dokonanie takich pomiarów jest ważne w przypadku planowania operacji usunięcia zaćmy i wszczepienia sztucznej soczewki. Biometria może również pomóc w ocenie postępu zaćmy wtórnej. Dodatkowo można skorzystać z różnego rodzaju testów refleksyjnych, jak np. testy opóźnienia załamania światła, które oceniają, czy soczewka jest mętna, jak również pomagają w diagnozie zaćmy wtórnej.

Diagnostykę zaćmy oraz zaćmy wtórnej leczenie zazwyczaj przeprowadza się w przypadku podejrzenia tej choroby, gdy pacjent skarży się na pogarszającą się ostrość wzroku, trudności w widzeniu w nocy, bądź też rozmyte lub zamglone obrazy. Diagnostykę zaćmy wtórnej przeprowadza się natomiast w sytuacji, gdy po operacji usunięcia zaćmy wystąpią objawy pogorszenia widzenia, co może właśnie sugerować rozwój tego schorzenia. Warto przyjrzeć się oczom pod kątem zaćmy także w trakcie badań kontrolnych i profilaktycznych, wykonywanych szczególnie u osób starszych, u których to najczęściej występuje zaćma. Wówczas problem może zostać wykryty odpowiednio wcześnie, zanim pogorszy się  jakość życia pacjenta i spowoduje powikłania. Im wcześniej wykryta zostanie ta choroba, tym łatwiej jest wdrożyć odpowiednie leczenie, z operacją usunięcia zaćmy włącznie. Profesjonalne i precyzyjna zaćma diagnostyka umożliwia trafny dobór metod leczenia, łącznie z określeniem czy na tym etapie choroby konieczna jest operacja, czy można zastosować inną, mniej inwazyjną formę terapii. W przypadku zaćmy wtórnej, wczesna diagnoza pozwala również na szybsze przeprowadzenie zabiegu, który zapobiega pogorszeniu wzroku, a efektywne leczenie tego schorzenia oczu i jego powikłań umożliwia pacjentowi powrót do normalnego funkcjonowania, poprawiając codzienną jakość życia.

W pierwszej kolejności, gdy zachodzi podejrzenie zaćmy, bądź w ramach profilaktycznych badań chce się ją wykluczyć, przeprowadzany jest wstępny wywiad lekarski z pacjentem, w trakcie którego ocenie podlegają także objawy, na jakie się pacjent uskarża. Przeprowadzane są także badania ostrości wzroku:, np. w formie testów ostrości wzroku z wykorzystaniem tablicy Snellena lub też specjalnych urządzeń do pomiaru refrakcji. Przy użyciu lampy szczelinowej okulista wykonuje także badanie przednich struktur oka, oceniając m.in. stan soczewki oraz innych struktur oka. W przypadku zaćmy można bowiem zaobserwować jej mętność. Przy podejrzeniu zaćmy wtórnej, ale także innych powikłań, wykonywane jest badanie OCT, umożliwiające ocenę stanu torebki soczewki i innych struktur oka. A dla uzyskania pełnej oceny stanu oka, niekiedy wykonuje się badania ultrasonograficzne oraz biometrię, pozwalające na dokładne zaplanowanie leczenia.

Najważniejsze jest wczesne zdiagnozowanie zaćmy, ponieważ w sytuacji bardzo zaawansowanej choroby, mogą być trudności z uzyskaniem dokładnych wyników badań, zwłaszcza w przypadku badania przy pomocy OCT czy ultrasonografii. A w przypadku pacjentów po operacji zaćmy, konieczna jest regularna kontrola oraz zgłaszanie lekarzowi, jeśli wystąpią niepokojące zaćma wtórna objawy, które mogłyby świadczyć o jej rozwoju.

Diagnostyka zaćmy, jak i zaćmy wtórnej to kluczowy krok do skutecznego leczenia tych schorzeń. Wczesne wykrycie oraz odpowiednia interwencja mogą znacznie poprawić jakość życia pacjentów, umożliwiając im normalne funkcjonowanie, a dzięki nowoczesnym technologiom diagnostycznym lekarze mogą skutecznie monitorować stan pacjentów i podejmować decyzje o najbardziej efektywnych w danym przypadku metodach leczenia. Niemniej jednak regularne badania i szybka reakcja na problemy ze wzrokiem są podstawą zachowania dobrego zdrowia oczu przez wiele lat.