Dieta ketogeniczna (KD), charakteryzująca się wysokim
spożyciem tłuszczów, umiarkowanym białka i bardzo niskim węglowodanów, zyskała
popularność jako metoda leczenia padaczki lekoopornej oraz jako strategia
redukcji masy ciała. Jednakże jej stosowanie w okresie ciąży budzi kontrowersje
ze względu na potencjalne ryzyko dla rozwijającego się płodu. W niniejszym
artykule przedstawiamy aktualny stan wiedzy na temat bezpieczeństwa diety
ketogenicznej w ciąży, opierając się na dostępnych publikacjach naukowych.
Potencjalne korzyści
Dieta ketogeniczna, może przynieść korzyści kobietom z
zespołem policystycznych jajników (PCOS), zwłaszcza w kontekście poprawy
płodności. Badania wykazały, że KD może prowadzić do znaczącej redukcji masy
ciała, poprawy wrażliwości na insulinę oraz normalizacji poziomów hormonów
płciowych, co razem może zwiększyć szanse na zajście w ciążę.
W jednym z badań przeprowadzonym w Meksyku, 12 kobiet z PCOS
i insulinoopornością, które wcześniej nie odniosły sukcesu w procedurze
zapłodnienia in vitro (IVF), przeszło na dietę ketogeniczną zawierającą 50 g
węglowodanów dziennie. Po osiągnięciu stanu ketozy i poprawie parametrów
metabolicznych, wszystkie pacjentki poddały się ponownej procedurze IVF. W
porównaniu z wcześniejszymi próbami, zaobserwowano znaczący wzrost wskaźników
implantacji zarodków (z 8,3% do 83,3%), ciąż klinicznych (z 0% do 66,7%) oraz
ciąż zakończonych porodem (z 0% do 66,7%).
Inne badanie przeprowadzone w Cleveland Clinic objęło 30
kobiet z PCOS, które stosowały dietę ketogeniczną przez co najmniej 3 miesiące.
Wśród 18 kobiet pragnących zajść w ciążę, 55,6% osiągnęło ten cel. Ponadto,
wszystkie uczestniczki badania odnotowały przywrócenie regularnych cykli
menstruacyjnych.
Dodatkowo, metaanaliza obejmująca kobiety z PCOS wykazała,
że krótkoterminowe stosowanie diety ketogenicznej może prowadzić do poprawy
równowagi hormonalnej, w tym obniżenia stosunku LH/FSH, redukcji poziomu
wolnego testosteronu oraz zwiększenia stężenia globuliny wiążącej hormony
płciowe (SHBG).
Warto jednak zaznaczyć, że większość dostępnych badań ma
charakter pilotażowy lub retrospektywny, a liczba uczestniczek jest
ograniczona. Dlatego konieczne są dalsze, dobrze zaprojektowane badania
kliniczne, aby potwierdzić skuteczność i bezpieczeństwo diety ketogenicznej
jako strategii poprawy płodności u kobiet z PCOS.
Potencjalne zagrożenia
Mimo potencjalnych korzyści, istnieją obawy dotyczące
bezpieczeństwa diety ketogenicznej w ciąży. Badania na modelach zwierzęcych
wykazały, że stosowanie diety ketogenicznej w okresie ciąży może prowadzić do
zaburzeń rozwoju neurologicznego potomstwa, w tym zmian w strukturze mózgu i
opóźnień w rozwoju. Ponadto, ograniczenie spożycia węglowodanów w diecie matki
może zwiększać ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej u płodu, takich jak
bezmózgowie czy rozszczep kręgosłupa.
Braki w danych i zalecenia
Obecnie brakuje wystarczających danych z badań klinicznych
dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności diety ketogenicznej w ciąży. Z tego
powodu, wielu ekspertów zaleca ostrożność w stosowaniu tej diety w okresie
ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze, kiedy rozwój płodu jest najbardziej
intensywny. Zamiast tego, zaleca się stosowanie zrównoważonej diety, bogatej w
składniki odżywcze niezbędne dla zdrowia matki i prawidłowego rozwoju dziecka.
Dieta ketogeniczna może oferować pewne korzyści w kontekście
leczenia niepłodności u kobiet z PCOS, jednak jej stosowanie w okresie ciąży
wiąże się z potencjalnym ryzykiem dla rozwijającego się płodu. Ze względu na
brak wystarczających danych potwierdzających jej bezpieczeństwo, zaleca się
unikanie diety ketogenicznej w ciąży i konsultację z lekarzem lub dietetykiem
przed wprowadzeniem jakichkolwiek znaczących zmian w diecie.